* سیکولاربوون، مەرجی سەرەکی مسۆگەربوونی کۆمەڵگایه‌کی ئازادە.
٢٠١٠ * تاک تاکەی ئەندامانی کۆمەڵگە، تاوانیارن لە خولقاندنی پەلەقاژەی ژنێک لە ئامێزی ئاگردا.
ئەرسەلان مەحمود: زۆرێک هەڵسوراوی بوارەکانی ژێندەرو کێشەو ئاریشەکانی پەیوەست بەمەسەلەی ماف و ئازادیەکانی ئافرەت، تایبەت ئێوەیەکی هاوشێوە کە لەجیهانی خۆرئاوادا نیشتەجێن و دەژین، تەنها نەقدی دۆخی ئافرەت لە کوردستان و خۆرهەڵات بەگشتی دەکەن، بەمەش وا پیشاندەدەن کە لەدنیایەکی " پۆست فێمینیست " دا دەژین، بەو مانایەی یەکسانی بەرقەرارە! ئایا دروست ئەمە بەدەستهاتووە؟
سەنتەری ژنان: ئێمە ئەگەر ئاوڕیک لەدەسپێکی بزوتنەوی ژنان لەوڵاتانی پێشکەوتو بدەین دەبینین بزوتنەوەێکی تەمەندارەو هەوەڵین زمزمەو چرپەی بەرانبەریخوازی دەگەڕیتەوە بۆ ساڵانی 1837 کە بەدەستپێکردنی بزوتنەوەی کرێکاری چارتیستەکان لەبریتانیا سەری هەڵداو لەساڵی 1350 ڕاستەوخۆ ئاماژەی پێدراو لەساڵی 1858 بەهەوڵین ڕێپێوانی ژنانی کرێکار لەئامریکا درێژەی بەکار داو بەهەمان شێوە وڵاتانی دیکەی ئەوروپی وەک ئاڵمان و فەرانسەو هتد... گرتەوەو لەگەڵ گوڕانکاریە ئابوریەکان قۆناغ بەقوناغی تێپەڕکردو دەرهاویشتەی میژویک لەخەبات و چالاکی ژنان و پیاوانی ڕۆشنبیر گەشتە ئەو ئاستەی کە ئازادیەکانی تاکە کەسی ژنان لەناو سیستەمێکی دویموکراتدا لەچوارچێوەی یاساو قانونی ماڤی مرۆڤ دەستەبەر بکات و تا ڕادەیێکی زۆریش سەرکەوتو بوون، بەڵام ئەمە بەو مانایە نیە کە تەواوی ئامانجەکان بۆ کۆمەڵگەیەکی بەرانبەر هاتە دی، چۆن بێرۆکەی پیاوسالاری زۆر ڕیشەدارتر لەوەیە کە تەنها بەیاساو قانون جێ بەجێ بکرێت و سەرەڕای ئەوەی کە هاوتەریب بوون و بەرانبەری و بەرانگاری لەماڤی مرۆڤ بۆتە یاساو چەسپاوە بەقانونەوە بەڵام هەر ئێستا لەم سەدەو سەردەمەدا لەئامریکا هەر شەش دەقیقە دەستدرێژی جنسی دەکرێتە سەر ژنێک، لەسوئد لەحەوتودا ژنێک لەژێر شەق و لێدان دەمرێت، لەئاڵمانیا لەزۆربەی شارە گەورەکان ماڵی ژنان پڕە لەو ژنانەی کە دەستدرێژی و ئازارو ئەشکەنجەی ڕۆحی و جنسی و ڕەوانیان دەکرێتە سەرو ئێستاش لەم وڵاتانە ژنانی ئازادو یەکسانیخواز درێژە بەکاری خۆیان ئەدەن و تێدەکۆشن و یاساو قانون داکۆکی لەماڤەکانیان دەکات و هەر جۆرە بێقانونیک ئەگەر بکرێت پێداچونەوی لەسەر دەکرێت.
ئێمە کاتێ کە باس لەدۆخی ژنانان لەکومەڵگەی کوردەواریدا دەکەین باس لەکۆمەڵگەیەک دەکەین کە لەداوێنی هەڵسوکەوتە کومەڵایەتیەکاندا ژن تەواو وەک ئامرازێک چاو لێدەکرێت کاتێک پوڵی نەبێت دەی فرۆشێت و پارەی پێ پەیدا دەکات، کاتێک بیهەوێت هەست بەبوونی توانایی بکات و دەسەڵاتی خۆی بسەلمێنێت هەرچی ڕقی بێ توانایی و بێ دەسەڵاتی خۆی بەسەر ژندا خاڵی دەکاتەوەو کاتی بەپێوستی بزانێت سکسی پێدەکات و کاتێکیش هەست بکات پێوستی نەماوەو دەبێت مۆرکی پیاو بوونی خۆی نیشان بدات بەناوی دیفاع لەشەرەف و ناموس دەیکوژێت. کۆمەڵگەیەک کە سەرەتاییترین ماڤەکانی ژنان ژێر پێ دەخات، ئێمە دەبێ هەوڵ بۆ تێپەڕاندنی ئەو قوناغانە بدەین کە ژنانی وڵاتانی پێشکەوتو نزیک بەزیاتر لە 150 ساڵ لەمەوبەر تێان پەڕاندووە.
ئەرسەلان مەحمود: خۆ بەکەمزانین لای ئافرەتی کورد! ( بەگشتی ) پڕ سەرنجڕاکێشترین ئەو دەرگیریە زاتی و دەرونیەیە کە هێشتا سەراپای بوونی داپۆشیوە، دوای هەر پرینگانەوەیەکیشی دواجار دەچێتەوە هەمان دۆخ؟
سەنتەری ژنان: بۆ لێکۆڵینەوی پرسی ڕۆڵی ژن لەکۆمەڵگای کوردەواری و ئەوەی کە بۆ ژنانی کورد خۆیان بەکەم دەزانن دەبێ لێکدانەوەی بنچینەیی بۆ بکرێت . "کێشەی ژنان و شێوازی هەڵسوکەوتی کۆمەڵگای کوردەواری لەگەڵ ئەم کێشەیە یەکێک لەو کێشە بنچێنەیانەیە کە پێوەندی بەدروستبوونی هەوێنی وجودی تاکەکانی ناو کۆمەڵگاوە هەیەو بۆ لیکدانەوەی ئەم مێژووە دەبی بگەڕیینەوە بۆ ئەو واقیعە مەزهەبی و سیاسی وئابوریانەی کە بەر دەوام ڕۆڵی لەپەروەردەکردنی شتێک بەناوی پیاو بەمانای تاریفکراوی کۆمەڵگای ئێمەو ئەو دەسەڵاتەی کە کولتورو دابو نەرێتە سەرسەختەکانی ئەم کۆمەڵگایە دەی داتێ، دابو نەریتێک کە لەپڕۆسەی مێژوویکی دوورو درێژ بێ سەرنج دان بەگۆڕانکارییە ئابوریی و کۆمەڵایەتی و سیاسیەکان ئاوەها سەخت نەقشیان بەستووەو ڕێگا بەهیج گۆڕانکارییک نادەن". دەبی پڕۆسەی پێکهاتنی دەیان و سەدان قانونی نوسراو و نەنوسراو کە تان و پۆی داکوتاوەو شتێکیشی بەناوی ژن بەم مانا تاریفکراوەی کۆمەڵگا لەناخی خۆیدا پەروەردە دەکات لێکبدرێتەوە. خۆ بەکەمزانینی ژنان ڕیشەی لەمێژووی سیستەمێکدایە کە ژنی تەنها ئاوا دەوێت و تەوای هەوڵی خۆی بکار دەهێنێت کە لەسەر ئەو بنەمایە چوارچێوەی سیستەمی پەروەردەیی دابڕێژیت.
ئەرسەلان مەحمود: هۆکارە بابەتی و، فەلسەفیەکانی چەوسانەوەی ئافرەت، کامانەن؟ ئایا ئەوان بۆ دەچەوسێندرێنەوە؟
سەنتەری ژنان: توندوتیژی بەگشتی ڕەفتارێکی وەرگیراو لەپێوەندی و ڕەوابتی کۆمەڵایەتیەو لەڕێگای ئیرس یاکو ژنێتیک بە ئینسان ناگات، بەڵکو ڕەگ و پۆی لەناو دابو نەریت و هەڵسوکەوتی کۆمەڵگاو ئەو شتانەی کە داکۆکی لەبەڕێوەبردن و پارێزگاریکردنی دەکەن و بۆتە چەمکی چەسپاو و لەمەودای زەمەنێکی درێژخایەن بۆتە فەرهەنگ و کولتوور و سنوور شکاندنی ئەم کولتوورە مرۆڤ دەخاتە بەر دەمی لێپرسینەوەو دین و ئائینیش ڕۆڵێکی هەرە گەورەیان لەداڕشتن و ڕەنگ‌ڕێژ کردنی ئەم چەشنە توندوتیژیانە بینیوە".
ئەگەر ئێمە ئاوڕێک لەدەورانەکانی پێشوو بدەین و چاوێک لەڕوڵ و دەوری ژنان لەپێوەندیە کۆمەڵایەتیەکانی قۆناغەکانی سەرەتای دامەزرانی کۆمەڵگای بەشری بدەین و چۆنیەتی گوازتنەوە لەقوناغیک بۆ قوناگێکتر ڕەچاو بگرین لەوانەیە بتوانین وەڵامێک بۆ ئەم پرسیارە بدۆزینەوە. بۆ نمونە لەدەورانی ئاژەڵداری ژنان لەداهێنان و دەسکەوتە ئابوریەکان هەر وەک پیاوان بەشدار بوون و شان بەشانی ئەوان، تەنانەت بەهۆی بەڕێوەبردنی ئەرکی منداڵ زیاتر لەپیاوان بۆ بەڕێوەبردنی ژیان کاریاندەکردو تەنانەت لەباری جەستەیی و توانای بەدەنیەوە فەرقێکی ئەوتۆیان لەگەڵ پیاوانی ئەو سەردەمەدا نەبوو بۆیە هەر وەک پیاو ساحەبی دەسەڵات بوون و دەیانتوانی بڕیاردەر بن..
بەگوزەری بەشەریت بەسەر ئەم قۆناغە ئابوریەداو هاتنە ناو قۆناغی کشتوکاڵی و نێشتەجێبوونی ژنان لەماڵەوە ڕۆڵ و دەوری ژنان ڕواڵەتێکیتری بەخۆی گرت و تەنانەت ئەو شتە لەسەر دروستبوونی جەستەی ژن بەو شێوازەی کە ئەمڕۆ ئێمە دەیبینین کاریگەری بوو هەنگاوێک بۆ قەتیسکردنی ژنان لەناو چوارچێوەێکی تایبەت کە گرفتی تایبەتیشی لەناو خۆیدا پەروەردە دەکردو ئەنجامەکەی ئەوە بو کە ژن ئیتر وەک پێشوو بەشداری ڕاستەوخۆی لەسەر ئابوری بنەماڵە نەماو یەکێک لەو هۆیە هەرە گرینگانەی کە بەستراو بەم میژوو ڕابردوەیەو ژنانی خستە ناو داوی یاساو ریساکانی زەمینی و ئاسمانیەکانەوە باری ئابۆری و سەربەخۆ نەبوونی ژن لەو بارەوە بوو کە ئەو ئیزنەی بەپێوەندیە کۆمەڵایەتیەکان ئەدا دۆخی ژن بهێننە ئەو ئاستەوە کە ژێر دەستە بێت.
ئەرسەلان مەحمود: پیاو لەهەمبەر پرسەکانی ئافرەت، چۆن دەتوان ببنە بەشێک لەگۆِڕان و گۆڕاوی دنیابینی و، تێگەیشتن لەجیهانی ئافرەت وەک خۆی؟
سەنتەری ژنان: بۆ وڵامی ئەم پرسیارە باش وایە بین و جاڕێکیتر چاوو بەمێژووی بزوتنەوەی ژنانی وڵاتە پێشکەوتووەکان بخشێنین لەوانەیە لەو ڕۆچنەوە بتوانی تیشک بخەینە سەر چۆنیەتی ئەو دەورەی کە پیاو دەتوانێ لەپڕۆسەی گوڕانکاریە کومەڵایەتیەکان بیبینێت.
سەر هەڵدانی بزوتنەوەی ژنان لەدونیادا دەگەڕێتەوە بۆ ساڵانی 1850 تا...لەساڵی1858 هەوەڵین ڕێپێوانەکانی ژنان لەئامریکا بۆوەدەست هێنانی مافی بەرانبەر(حەقدەستی بەرانبەر) لەگەڵ پیاوە کرێکارەکاندا دەستی پێکرد، هۆکارەکانی سەرهەڵدان و پەرەسەندنی ئەم بزوتنەوەیە ڕاستەوخۆ بەمەسئلەی ئابوریەوە گرێدرابوو. پڕۆسەی سەرهەڵدانی بزوتنەوەی کرێکاری لەئاڵمانیا بووە مایەی ئەوەی کە بۆ هەوەڵین جار ڕاستەوخۆ تیشک بخرێتە سەر گرینگی یەکسانی مافی ژنان و پیاوان. موریس مولێر ساحەبی کارخانەییکی سناعی بەباسکردنی چوار خاڵی سەرەکی پێوستیەکانی ئەم بەرانبەرخوازیەی شیکردەوە:
خاڵی یەکەم: هیچ سەرکەوتن و بەرەوپێشچوونێک لەکۆمەڵگادا، بەبێ بەڕەسمیەت ناسینی تواناییەکانی ژنان و دابین کردنی مافی یەکسانی بەدی نایەت.
خاڵی دووەم: فاکتەرەکانی بیرکردنەوە پێوەندیان بەچۆنیەتی ڕەگەزی جنسیەوە نیەو لەنیوان ژنان وپیاوان یەکسانن و دەبێت بیروڕاکان جیا لەوەی کە ژن یا پیاو دەیڵێت وەک یەک ڕێزی لێبگیردرێت.
خاڵی سیهەم: تەواوی بوارەکان و قۆناغەکانی ژیانی رۆژانەی ئێمە ڕۆژ بەڕۆژ زۆرتر گرینگی هێنانە مەیدانی ژنانی و پەروەردەکردنی ئەوان بۆ ئەوەی کە ڕۆڵێکی ئاکتیڤ وچالاک لەپەروەردەکردنی کۆمەڵگادا ببێنن ڕوو بەڕوودەکاتەوە.
خاڵی چوارەم: دەوڵەت دەبێت بۆ دابینکردنی یەکسانی لەنێوان ژنان وپیاوان و پێکهێنانی سیستەمێکی پەروەردەیی مودڕن بە بەرنامەو پلانی گونجاوەوە هەوڵ بدات و پیاوانی کرێکاریش دەبێ پێ بە پێی ئەم هەوڵە بۆ پێشکەوتنی ئەم پڕۆسەیە هەنگاو هەڵبگرن. پێشکەوتوخوازی ئابووری لەووڵاتە پێشکەوتووەکان هەلێکی بۆ گەشەکردنی بزوتنەوەی ژنان خولقاند. دیارە کە لەوانەیە لەو سەردەمەدا پێشکەوتنە ئابورییەکان زۆرتر مەبەست بووبێت بەڵام چونە ناو ناخی دەردە کۆمەڵایەتیەکان چ لەباری ئابوری و چ لەباری کۆمەڵایەتیەوەو ئەوی کە پیاوانی ڕۆشنبیری ئەو سەردەمە بەپشتیوانی لەم پرۆژانە هەڵستان بوو بەپاڵپشت و هیوایەک کە بەپێشکەوتنی بزوتنەوەی ژنان کۆمەکی دەکرد.
بۆ دەستەبەرکردنی بەرژەوەندیە کۆمەڵایەتی، ئابوری و سیاسیەکان دەبی ژنان و پیاوانی ڕۆشنبیری کۆمەڵگا قۆڵ هەڵ ماڵن، ئەم کێشەیە یەکیک لەو کێشە بنچینەیانەیە کە تەواوی ئەندامانی کۆمەڵگا بە ژن و پیاو دەگرێتەوە جا لیرەدا پێوستیەکانی ڕووبەڕوو بوونەوە لەگەڵ ئەم بارودۆخە ناهەموارەی کۆمەڵگای ئێمە تیشک دەخاتە سەر گرینگی ڕۆڵی ژنان و پیاوانی ڕۆشنبیری کۆمەڵگا بۆ پێکهێنانی کەرەسەی پێوست بۆ گۆڕانکاری بناخەیی، بۆ دۆزینەوەی سیستەمێکی نوێ کە ماناییکی نۆی بدات بەپیوندەیە کۆمەڵایەتیەکان.
ئەرسەلان مەحمود: دەکرێ پێگەی ئافرەت لەناو بیرو باوەڕە ئاسمانیەکان لەڕوانگەی ئێوەوە بزانین، ئەگەر ئەو پێگەیە ئەرێنی نیە، پێتان وایە دەبێ چ ئاڕاستەیەک وەربگرێ؟ باشە وا هەستناکەن سێکولارەکانیش بەگشتیانەوە بەردوامییەکبن لەئاکارو پێکهاتەگەلێکی باوی دەقخواز؟
سەنتەری ژنان: لێرەدا دەبێ راستەوخۆ تیشک بخەینە سەر ئایینی ئیسلام و باس لەجییەگای ژن لەناو بازنەی توندوتیژیەکانی پێوەندیدار بەم ئایینەوە بکەین. ئەگەر لێکدانەوەێکی زانستی لەسەر ئایینی ئیسلام بکەین بچینە ناو ناخی ئەم ئایینەوەو ئەگەر بین و مەسئلەی ژن لەم ئایینە هەڵاوێرین لەوانەیە ئیتر شتێکی ئەوتو بۆ باسکردن لەم ئایینەدا نەمێنێت بۆیە کاتیک کە ئایینی ئیسلام لەجێگاێک سەقامگیر دەبێت هەوەڵین هەنگاو بۆ پێداگرتنی خۆی ڕووبەڕوو بونەوە لەگەل مەسئەلەی ژنانە، بۆ نمونە کۆماری ئیسلامی ئێران هەر لەدەسپێکی بەدەستەوەگرتنی دەسەڵات سەرکوتکردنی ژنان و جیلی نوێیکردە یەکیک لەئەمانجە سەرەکیەکانی و بۆ سەقامگیربوونی خۆی هەر چەشنە توندو تیژیکی گرتە بەر. هیچ جێی گومان نیە کە کوماری ئیسلامی بە بەرنامەو پلانی تایبەتەوە لەگەڵ مەسئەلەی ژناندا ڕووبەروو بووە و هەر لەبەزور لچک بەسەردادانی ژنانەوە بیگرە تا هەڵاواردنی جنسی و بەردبارانکردن و کوشتن هەمووی بۆ دەستەمۆکردنی ژنان بووەو لەهیچ چەشنە توند وتیژیک کۆتایی نەکردووە، سەقامگیر بوونی دین و ئایینی ئیسلام لەم ناوچەدا، لەڕۆهەڵات ڕۆحی دەسەڵات بەپێوانەی پێوەرە ئائینیەکان هەڵدەسەنگێڕدرێت و لەچوارچێوەی یاسادا داڕژاوەو لەباشووریش دابو نەریت و یاساو ریسا نوسراوو نەنوسراوەکانن کە لەسەر چارەنوسی ژنان حوکم ئەدەن.
ئازادی ژنانن هیچ کاتێک لەچوارچێوەی ئایین و شەریعەی ئیسلامی دەستەبەر نابێت و تەنها دەتواندرێ بە پێکهێنانی سیستەمێکی مەدەنی و دومکرات کە ئازادی تاکە کەسی بە ژن و پیاو و منداڵەوە تیا پاریزراوە هەوڵ بۆ پێکهێنانی کۆمەڵگاێیکی ئازاد و یەکسان بدرێت و بۆ پێکهێنانی کەرەسەی ئەم گۆڕانکارییە دەبێ لە هەموو ڵایێکەوە چ لەباری یاسایی بەجیاکردنەوەی دین لەسیاسەت چ لەباری کۆمەڵایەتی بە پەروەردەکردن و ناشتنی بێرۆکەی بەرانبەریخوازی کاری بۆ بکرێت.
بەدامەزرانی کۆمەڵگاێیکی مەدەنی کە ماڤی تاکەکانی تیا بپارێزرێت و بنەمای سیستەمی حکومەت بە بەرپرس بوون و بەرانگاری لەماڤی مرۆڤ و لەسەر چوارچێوەی دومکڕاسی دابمەزرێ، سیستەمێک کە یاساو قانون تیایدا سەروەری بکات دەتوانێ ڕێ خۆشکەر بێت بۆ دامەزراندنی کۆمەڵگاێیکی مەدەنی و پێشکەوتو و ئەوە بەو مانایە نیە کە دەبێ حەتما چپ لەسەر حکومەت بێت بەلام سیکولار بوون و جیایی مەزهەب لەحکومەت یەکێک لەو مەرجە سەرەکیانەیە کە یاریدەرە بۆ مسۆگەر بوونی ئاواتی کۆمەڵگایکی ئازاد کە حکومەت لە خزمەت قانوندایە.
ئەرسەلان مەحمود: خۆتان وەک سەنتەرو، ڕێکخراوەکانی ئافرەتانی کورد چۆن دەبینن، ئایا ئەوە تاقەو توانای تەواوەتی ئێوەی ئافرەتانی ئەم میللەتەن؟ ئێستا با نەخشی سەنتەرەکەی ئێوە لەتاراوگە، واتا دور لەواقیعی سیاسی، کۆمەڵایەتی، ئابوری و کەلتوری لەکوردەوارییا بزانین چ نەخشێکە؟ ئامانجەکانی ئێوە بەتەنها هەر پرسی ژنە یا مەسەلەیەکی بە نمونە هەڵگری ئایدیۆلۆژی؟
سەنتەری ژنان: سەنتەری ژنانی کورد لەئاڵمانیا ڕێکخراوێکی سەر بەخۆیەو لەسەر بنەمای یەکسانیخوازی و بەرانبەری ماڤی ژنان و پیاوان پێکهاتووەو پێوست بەهیچ حیزب و ڕێکخراوێکی سیاسی و دەوڵەتی نیەو بۆ گەشتن بەکۆمەڵگەیەکی یەکسان و ئازاد ئەم چالاکیانەی ژێرەوەی ڕەچاو گرتووە:
• بەشداریمان وەکو سەنتەر لەبەرەوپێشبردنی پڕۆسەی ئینتگراسیون بەدانانی کۆڕو سمینار بۆ هاووڵاتیان و پێوەندی لەگەڵ لایەنە ئاڵمانیەکان بەمەبەستی ڕاکێشانی سەرنجی ئەوان و هاندانی ژنان و منداڵانی هاووڵاتی بۆ ناسینی هەر چی زۆرتری ئەم کۆمەڵگایە.
• داکۆکیکردن لەماڤی ژنان بەشێوەیێکی ڕاستەوخۆو بەو مەبەستە پێوەندی و یارمەتی وەرگرتن لەڕێکخراوە نێونەتەوەیەکان. و یارمەتیکردنی ئەو ژنانەو کچانەی کە لەدەرەوەی وڵات مەترسی توندو تیژیان لەلایان ئەندامانی بنەماڵەکەیان لەسەرە.
• پێوەندیگرتن لەگەڵ ڕێکخراوەکانی ژنانی کوردستان کە لەبواری کێشەی ژناندا چالاکن و ڕێگەێک بین بۆ گەیاندنی دەنگی ئەوان بۆ مێدیای جیهانی.
• پێوەندیگرتن لەگەڵ سەرجەمی ڕێکخراوە کوردیەکان بە تایبەت ڕێکخراوەکانی ژنان لە دەرەوی وڵات و هەوڵدان بۆ ئەنجامی کاری هاوبەش.
• دەنگێک بین بۆ دەرخستن و مەحکومکردنی هەر چەشنە توندوتیژیک کە بەرانبەر ژنان و کچان دەکرێت چ لەدەرەوەو چ لە ناوەوەی وڵات.
• پێوەندیکردن بەڕێکخراوەکانی ژنانی بیانی کە لەبواری کێشەی ژناندا کار دەکەن بۆ ئاڵوگۆڕ کردنی بیر و ڕاو دیالۆگ و یارمەتی وەرگرتن لەئەزمونی یەکتر.
ئەرسەلان مەحمود: خۆکوژی لای ئافرەتی کورد دەرهاویشتەو هەڵگری چ جۆرە تێگەیشتن و لێکدانەوەیە، ئێوە پێتان وانیە خۆکوژی لای ئەوان جۆرێک لە نا ئاگامەندییەوە سەرچاوە گرتبێ؟
سەنتەری ژنان: خۆکوشتن و خۆسوتاندنی ژنان توڕەبوونە، یاخی بوونە لەو ژیانە، لەوژیانە بێ ژیانەی کە هەیانە، بێ هیوابوون و دابڕانە. کاتێک کە زەخت و گوشار دەگاتە تروپکی خۆی و حەسانەوەو بە ئاسایش گەشتنی خۆی تەنها لە ئامێزی مەرگدا دەبینیتەوە، خۆکوشتنی ژنان کێشەییکی کۆمەڵایەتیە کە تاکە تاکی ئەندامانی کۆمەڵگا لەخولقاندنی سناریوی پەلەقاژە کردنی ژنێک لە ئامێزی ئاگردا کە بە سەمای کڵپەکانی ئاگر ڕۆح و ڕەوان و جەستەی سەمای مەرگ دەکات تاوانبارن، تاکە تاکە تاوانبارن کە دەبینن لوتیان پڕە لە بۆ کڕوز و گوێیان پڕە لە قرچەقرچی سوتان،پڕە لە هاوار بەڵام هیچ ناڵەن و بێدەنگن،بێدەنگیکی نامۆ و کش و مات کە باڵی بە سەر ئەم وڵاتە تەم گرتووەدا کێشاوە،خۆکوشتنی ژنان بێ‌دەرەتانیە،شکاندنی سنوور و بێ بڕواییە بەو سنوورە دەستکردانەی کە ئەم نیزام و سیستەمە چوارچێوەیان داڕشتووە.
ئەرسەلان مەحمود: ئافرەتی کورد چۆن دەبنە ئافرەتگەلێکی ڕەچەشکێن ؟
سەنتەری ژنان: بە هاتنە دەرەوە لەو چوارچێوە دەستکردانەی، بە بە هەند وەرگرتنی ماڤی ئینسانی خۆیان وەک هەر مرۆڤێکیتر و بە بڕوا بە توانایەکانیان هەوڵ بدەن بۆ داڕشتنی ئاسوێک کە ئەوانیش لە دیاری کردندا دەوریان هەبێت، بە هەوڵ بۆ بردنە سەرەوەی ئاستی زانیاری و سەر بەخۆ بوون.
ئەرسەلان مەحمود: ڕێگە بدەن بپرسم حەزدەکەی هاوسەر یا ئەو کەسەی کە خۆشتان دەوێ چ شتێک دەربارەی جیهانی تایبەتی تۆ بزانێ؟..
سەنتەری ژنان: دیارە ئەم پرسیارە ڕاستەوخۆ ئەمن دەگرێتەوە. لە بەر ئەوەی ئەمن وەک نوێنەری سەنتەرەکەمان وڵام ئەدەمەوە نامەوێ زۆر لەسەر باسی بیرو بۆچوونی خۆم بدوێم بۆیە کورتی دەکەمەوە لە یەک ڕستەدا. هەرتاکێک بەرپرسیارەو دەتوانی ڕۆڵی لە دروستکردندا هەبێت و هیوادارم هەموو پێکەوە من و هاوسەرەکەم و ئێوە و.. هەوڵ بدەین کە ئازادی و بەرانبەری لە چوارچێوەی ووشەی جوان و بریقەداردا نەمێنێتەوە.
ئەرسەلان مەحمود: وەک ئەوەی لە کوردەواری و کۆمەڵگەی خۆرهەڵاتی دا بەگشتی زیاتر باوە، ئایا دەکرێ پیاوی ژندار وەک " دەسەڵات" دارێک سەیر بکەین؟
سەنتەری ژنان: نا بەهیچ جۆرێک ئەو ڕوانگەیە دروست نیە. هەوڵی کۆمەڵگا دواکەوتوەکان بۆ سەپاندن و بەردەوام بوونی ئەم بیرۆکەیە بە درێژایی مێژوو زیان و زەرەری تەنانەت لە پروسەی جوڵانەوی نەتەوەیش داوە.
ژنان پایەی ئەساسی گۆمەڵگان چۆن دەتواندرێت چاوەڕوانی ئەوە بکرێت کە لە ناو کۆمەڵگاێک کە دەسەڵات تەنها لە کوشتن و بڕینی ژنان کە بەردە بنەڕەتیەکان دادەنێن و بنەمان و لە سەر ئەو بنچینەیە چوارچێوەی ئەو کۆمەڵگایە دروست دەبێت و قەوارە دەگرێت، ببینرێتەوە و ژنان تیایدا بندەستەن و تەنانەت ماڤە سەرەکیەکانیشیان لێ زەوت دەکرێت منداڵانی ژیر و وریا پەروەردە بکەن و ڕۆڵی پێوست لە سیستەمی پەروەردەیدا ببینن. چۆن دەتواندرێ بۆ نەتەوەێک رزگاری نەتەوەیی دەستەبەر ببێت لە کاتێکدا ئەم نەتەوەیە لە ناخی خوێدا بن دەستە بوون پەروەردە دەکات و لە سەر ئەو چوارچێوە سیما و پەیکەرەی داڕژاوە و بە ڕێوە چوونی ئەو داب و نەریتانەی کە بە بەردەوام بوونی ئەو بیرۆکەیە یاری ئەدەن بە ئاسایی دەبینێت. بە ئەزمونی تەوای مێژوو و ڕابردووی وڵاتانی پێشکەوتوو ، پێشکەوتن تەنها بە یەک ڕەگەز دەستەبەر نابێت و تا ئەو کاتەی ووشەی دەسەڵاتدار بوون بە جۆرێکیتر مانا نەکرێتەوە بەرژەوەندیەکان قەتیس دەبێت لە ناو زیندانی بیر و باوەرە کۆن و ژەنگاویەکان. دەبێ لە نوێ پێوەندیەکان مانا بکرێنەوەدەبێت سیستەمێکی نوێ دابڕێژین کە ووشەی دەسەلات چیتر کارەسات نەخولقێنێ.
ئەرسەلان مەحمود: بەشداریی ژنان لە نێو حیزب‌و رێکخراوە سیاسییەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان لە چ ئاستێکدا دەبینن؟ ئایا وەک ئەوە وایە کە پێویستە؟
سەنتەری ژنان: یەکێک لەو گرفتانەی کە هەموو کات لەمپەری خستۆتە بەر بزوتنەوی ژنان ئەوە بووە کە ژنانی چالاک لە کوردستان بە گشتی هەوڵیان داوە لە ناو حیزب و ڕێکخراوە سیاسیەکاندا کار بکەن و پرۆسەی بزوتنەوەی ژنانیش هەر بگونجێننە ناو ئەو چوارچێوەوە. وەک پاشکۆی حیزب و ڕێکخراوە کار کردن زیانێکی زۆری لە پڕۆسەی بزوتنەوی ژنانی کورد داوە و لەوانەیە ئەگەر بەراوردێک بکەین ژنانی کوردی ڕۆژ هەڵات و باشوریش زۆر زیاتر لەوەی کە خۆیان بۆ بزوتنەوەی ژنان تەرخان کردبێت زیاتر لە خزمەت حیزب و ڕێکخراوە کوردیەکان بوون. باش وایە ئاماژە بدەینە سەر ئەوەی کە مەسئەلەی رزگاری نەتەوەیی ڕۆلێکی گەورەی لەوەدا بینیوە کە بزوتنەوی ژنان بخرێتە پەراوێزەوە و هەموو کات گرێ بدرێ بە ڕزگاری نەتەوەیی.
____________________________
پرۆفایل:
سەنتەری ژنان، سەنتەری ژنانی کورد لە ئاڵمانیا، دامەزراوەیەکی یەکسانیخوازی سەربەخۆیە و لەسەر بنەمای بەرانبەری ماڤی ژنان و پیاوان پێکهاتووە و پەیوەست بە هیچ حیزب و ڕێکخراوێکی سیاسی و دەوڵەتییەوە نییه.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر